Girişimcilik ve ekonomik kalkınma arasındaki ilişki bilimsel olarak hep araştırılagelmiş olmasına rağmen, anlam bakımından her zaman bir karmaşa yaşanmıştır.

Girişimciler, sayısız yenilikçi fikre sahip olmalarına karşın özellikle finansman anlamında zorluklarla karşılaşmaktadırlar. Girişim sermayesi ve melek yatırım; Türkiye’nin yerel ve bölgesel kalkınmasına yönelik olarak özellikle finans sektörünün olgunlaştığı ve dinamik birgirişimcilik ekosisteminin var olduğu görece gelişmiş bölgelerde önemli rol oynamaktadır.

GİRİŞİM SERMAYESİNDE 2 FARKLI MODEL UYGULANIYOR

Girişim sermayesinin bir çok tanımı vardır ama yaygın olarak kullanılan ise; dinamik, yenilikçi, üretken, yüksek büyüme potansiyeline sahip ama yatırım ve büyümenin gerçekleştirilmesi için gerekli finansal kaynakların temininde sıkıntı çeken vizyon sahibi girişimcilerin ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik olarak kurumsal yatırımcılar tarafından yapılan yatırımlar olarak tanımlanmaktadır. Yapılan finansal ortaklıklar; çekirdek, başlangıç, erken aşama, gelişme, köprü ve yönetim satın alma gibi sınıflara ayrılmaktadır. Türkiye’de girişim sermayedarlarınca kullanılan iki farklı model bulunmaktadır. Bunlardan ilki Sermaye Piyasası Kurulu ve diğer yerel mevzuata uygun olarak faaliyet göstermek; diğeri ise (global model) yurtdışı menşeili sermayedarların offshore üzerinden gerçekleştirdiği, Türkiye’de şirket kurmaksızın danışman atayarak
(Liaison Office), dolayısıyla SPK’ya tabi olmadan yürütülen girişim sermayesi modelidir. İkinci modelde Lüksemburg gibi ülkelerde şirket kurulmakta ve fon oradan yönetilmektedir.

MODEL ÖNEMLİ Mİ?

Yerel ve küresel olmak üzere mevcut iki risk sermayesi fon yönetim modeli, büyümekte olan girişim sermayesi şirketleri açısından ikilem oluşmaktadır. Bu iki model ele alındığında hukuki düzenlemeler, uygulamalar ve işleyiş açısından bariz farklılıklar bulunmaktadır. Hangi model seçilirse seçilsin, kamu ve girişim sermayesi aktörleri ile birebir veya iç içe geçmiş bir durum söz konusu değildir.

DAHA İYİ BİR EKOSİSTEM İÇİN ÖN ŞARTLAR NELERDİR?

Sermaye Piyasası Kurulu, girişim sermayesi ve buna benzer finansal enstrümanlarının girişimciliği destekleyici şekilde dizayn edilmesi yönünde birçok doğru adımı atmıştır ve atmaktadır. Fakat değişen koşullar daha hızlı ve sık düzenlemeleri de zorunlu kılmaktadır. Diğer taraftan kamu ile birlikte girişim sermayesi yatırım ortaklıkları veya melek yatırımcıların sağlam bir ekosistemin yakalanması için bazı ön koşulların
karşılanması gerekmektedir.

Bunları şu şekilde sıralayabiliriz:
» Bağımsız veya özerk yapılar aracılığıyla yatırımların objektif kriterler ışığında değerlendirilmesi,
» İşbirliği ve dayanışma içinde çalışan tecrübeli bir takımın oluşturulması,
» Yeterli destek mekanizmalarının girişimcilere sunulması,
» Güçlü ve olgun finans piyasasının varlığı.

KAMUNUN ROLÜ NE OLMALIDIR?

Kamu, bahse konu piyasalarda müdahaleci bir rolden ziyade, kolaylaştırıcı olmayı tercih etmelidir. Bu çerçevede, piyasanın, tüm aktörleri içine alan bir yapıyı benimsemesi gerekmektedir. Kamu kurumlarının özel sektör ve finanstemsilcileriyle dirsek temasında olduğu  bir model daha etkin işleyebilmektedir.

KAMUNUN İÇİNDE OLDUĞU BİR FİNANSMAN MODELİ: KALKINMA AJANSLARI İÇİN YENİ MODEL ÖNERİSİ

Kalkınma Ajansları, bölgesel kalkınma bağlamında yeni bir çığır açarak sosyoekonomik kalkınmaya katkı sunmaktadır. Türkiye’nin 81 ilinde teşkilatlanmış olan Yatırım Destek Ofisleri, yatırım danışmanlığı ve destek mekanizmalarına hakimiyet gibi özellikleri düşünüldüğünde girişimcilik ve girişim sermayesi noktasında etkin rol üstlenebilecektir.Yerel ve uluslararası yatırımlara ilişkin engin tecrübeye sahip olan Kalkınma Ajanslarının iletişim ağları ve yatırımcı eşleştirme enstrümanlarından da faydalanılabilir.  Girişimcilik faaliyetlerinin kamu kurumlarını da içinde barındıran girişim sermayesi fonlama mekanizması ile nasıl finanse edileceğini düşünürken Kalkınma Ajanslarının işler durumda olan mekanizmalarını göz ardı edemeyiz. Bu doğrultuda, Kalkınma Ajansları’nın girişim sermayesi ve/veya melek yatırım enstrümanlarına erişimin kolaylaştırılması safhasında teknoparklar, akademik camia ve finansal kurumlarla birlikte kilit rol oynayabileceği düşünülerek örnek bir fonlama modeli geliştirilebilir.

Yazı: Mehmet Onur Partal

*Marmara Life sayı 99