Merkezi yönetim ve yerel yönetimler bağlamında karar alma süreçleri de dahil olmak üzere birçok alanda inovasyon uygulamalarına yer verilmektedir .

Yaygın olarak ürün esaslı yenilikçiliği çağrıştıran inovasyon kavramının kamu sektöründeki anlamı, yeri, uygulamaları ve uygulama koşulları farklılaşabilmektedir. Yerel yönetimlerden, kamusal nitelik taşıyan hizmetlere ve kamu idarelerine kadar geniş bağlamda ele alınan kamuda inovasyon kavramına ve yenilikçi yaklaşımların örneklerine 1980’lerden sonra globalizasyonun özellikle Türkiye gibi gelişmekte olan
ülkelerde ortaya çıkan olumsuzlukların giderilmesinde bir araç olarak kullanılmaktadır (M. Akyos, 2007).

İnovasyon, sadece teknolojik anlamda somut bir icat yapmakla sınırlı değildir. Bir kurumun organizasyon yapısını daha verimli biçimde yenilemesi, verilen hizmetlerdeki
süreçlerin yeniden dizaynı, karar alma süreçlerindeki yaklaşımların değiştirilmesi gibi birçok örnek, inovasyonun konusu içine girebilmektedir.

Ülkemizde son yıllarda sıkça konuşulan ve ivme kazanan inovasyon politikaları, özel sektörün yanı sıra kamu sektörünü de kapsamaktadır. TÜBİTAK önderliğinde başlayan ve birçok kamu kurumunu da içine alan bu rüzgar hızla yayılmaktadır. Daha birkaç yıl öncesine kadar kamuda ıslak imza ve kağıt kullanımı ile yapılan resmi yazışmalar ülkemizde artık elektronik imza ve veri depolama biçiminde dönüşüme uğramıştır. Bu
sayede hem kağıt israfı azaltılmış hem de posta ile vakit kaybı önlenmiştir. Bu örnekleri artırmak mümkündür.

KAMUDA İNOVASYON TÜRLERİ VE ÖRNEKLER

Kamu kesiminde verimli ve etkin bir inovasyon için öncelikle inovasyon yapmaya açık olunmalı, kamu çalışanlarının bu yetkinliğe sahip olmasına dikkat edilmeli, kamu yönetiminde inovasyon özendirici bir yapı benimsenmelidir. Güngör ve Göksu (2013), kamuda inovasyondan bahsetmek için en önemli kriterin “katılımcılığı ve şeffaflığı
sağlayabilmek” olduğunu vurgulamaktadır. Ayrıca katılımcılığın ve şeffaflığın
sağlandığı ortamda kullanılabilirlik ve ulaşılabilirlik de sağlanmalıdır. Bu doğrultuda,
kamu inovasyonu genel olarak 5 farklı boyutta ele alınmaktadır: Ürün İnovasyonu, Kurumsal/Sistem İnovasyonu, Süreç İnovasyonu, Yasal-İdari İnovasyon, Kavramsal İnovasyon.

KAMUDA İNOVASYON: MALİYE BAKANLIĞI ÖRNEĞİ

Kamuda inovasyon uygulamasını gerçekleştirebilmek ve yaygınlaştırmak amacıyla Maliye Bakanlığı 2008 yılında Technopolis Group Türkiye firması ile ‘‘Kamuda İnovasyon Yönetim Sistemi ve Tekniklerinin Geliştirilmesi’’ kısa adıyla KAMİN olarak
bilinen projeye imza atmışlardır. Böylece kamu inovasyon uygulaması resmi anlamda hayat bulmuştur (Ü. Tolun, 2008).

KAMİN projesi ile 5018 sayılı Kanun ile gerçekleştirilmek istenen yeni kamu sektörü için inovasyon süreci tanımlanmış ve bu sürecin etkili yürütülebilmesi için gereken altyapı çalışmaları hazırlanmıştır. Gerçekleştirilen bu inovasyon, yönetim bileşenleri ve projeyle üretilecek bilgi, tüm kamu sektörünün kullanımına sunulan bilişim teknolojileri desteği ile yapılandırılmış ve yeni kamu yönetimi anlayışının oturtulmasında liderlik görevi Maliye Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı’na verilmiştir.

Maliye Bakanlığı’nın 2008-2012 Stratejik Planında misyon olarak “Ekonomik ve sosyal hedeflere ulaşmak amacıyla iyi yönetişim ilkeleri gözetilerek maliye politikalarının hazırlanmasına katkı sağlamak, belirlenen maliye politikalarını uygulamak, uygulamayı takip etmek ve denetlemek”, vizyon olarak ise “hızlı ve kaliteli hizmet sunan, saydam, hesap verilebilir, öncü bir Maliye Bakanlığı” şeklinde ifade edilmiştir. Bu doğrultuda belirlenen inovasyon anlayışı; vatandaş odaklı ve iyi yönetişim prensipleri temelinde paydaşlara hızlı ve kaliteli hizmet sunan saydam, hesap verilebilir ve öncü, bir Maliye Bakanlığı hükümleriyle ele alınmıştır.  Böylece Maliye Bakanlığıbelirlediği vizyon ve misyon ile yönetişim prensiplerini benimseyen, hızlı ve kaliteli hizmet sunan, öncü bir
kamu idaresi olmayı amaçlamıştır.

KAMU NEYE ODAKLANMALIDIR?

İnovasyon, 20.yüzyılın ikinci yarısından itibaren özel sektörden başlayarak kamu sektörünü de etkisi altına almıştır. İnovatif faaliyetlerin bir araç olarak kullanılması sonucunda vatandaşların istekleri daha kolay yerine getirilebilmektedir. Kamu faaliyetlerinde verimlilik seviyesi artarken maliyetler ise düşmektedir. Kamu sektöründe
toplumsal fayda her zaman ön plandadır. Bu meyanda, inovasyonun bürokratik başarısızlıklara çare olduğu birçok örnekle kanıtlanmıştır.

Ülkemizde kamu sektörünü temsil eden kurum ve kuruluşların, herhangi bir pazar olmasa dahi vatandaşa hizmet sunmak hedefiyle stratejik alanlara yaptığı yatırımlar ve potansiyeli olan yatırım alanları vardır. İnovasyona dayalı hizmetler uygulayıcı, yaygınlaştırıcı ve ticarileştirme anlamında bir gelişme göstermelidir.

Kamu sektörü, Türkiye’nin 2023 vizyonu çerçevesinde pozisyonunu ve ihtiyaçlarını tespit etmeye çalışmalıdır. Bununla birlikte sistemin etkin bir şekilde faaliyetlerini yerine getirmesini sağlamak ve değer zinciri içerisindeki oyuncuları doğru yönlendirmek için inovasyonu teşvik edici bir rol üstlenilmelidir. Ekosistemdeki aktörlerin hangi yönde ilerlemeleri gerektiği kamunun ortaya koyduğu vizyon ve stratejik hedeflerle uyumlu olmalıdır.

NOT:  İnovasyon, sadece teknolojik anlamda somut bir icat yapmakla sınırlı değildir.

NOT:  Daha birkaç yıl öncesine kadar kamuda ıslak imza ve kağıt kullanımı ile yapılan
resmi yazışmalar ülkemizde artık elektronik imza ve veri depolama biçiminde
dönüşüme uğramıştır.

NOT: Kamu sektörü, Türkiye’nin 2023 vizyonu çerçevesinde pozisyonunu ve ihtiyaçlarını şimdiden tespit etmeye çalışmalıdır.

Yazı: Mehmet Onur Partal

*Marmara Life sayı 100