Her yıl düzenlenen uluslararası mimarlık kolektifleri buluşması Arquitecturas Colectivas X (10. Kolektif Mimarlık Buluşması), bu yıl 13-24 Temmuz tarihlerinde, İspanya’daki Gran Canaria ve Tenerife adalarında gerçekleştirildi.

Arquitecturas Colectivas, farklı ülkelerde sosyal mimarlık işleri yapan sanat ve mimarlık gruplarının, iki haftalık bir sürede, o yıl için seçilmiş bir bölgede bir araya gelip deneyimlerini birbirine aktarmasını sağlamayı hedefleyen, yerel yönetimlerle kurulan iş birlikleri üzerinden çalışmalarını hayata geçiren bir mimarlık kolektifleri buluşması. Bu yıl 10’uncusu düzenlenen, 60’a yakın sanat ve mimarlık kolektifinin yer aldığı kongrede, “Herkes için Mimarlık Derneği”ni temsilen yer alarak, İspanyol Todo Por la Praxis ve Venezuelalı Pico Collectivo kolektifleriyle ‘El Risco di San Nicolas’ adlı mahallenin iyileştirilmesi için beraber çalışma fırsatım oldu. El Risco di San Nicolas, bu yılki kongrenin organizasyonunu üstlenen MICROmacro kolektifinin bir yıl boyunca yürüttüğü saha çalışmaları ve yerel yönetimle kurduğu iş birliklerle bilgi paylaşımları sonucu belirlenen, çoğunlukla alt gelir grubundan insanların yaşadığı bir konut bölgesiydi. Bu mahallenin iyileştirilmesi üzerine gerçekleştirilen çalışmada, mahallenin atıl alanları yeniden düşünüldü.

Herkes için mimarlık…

Herkes için mimarlık…

Bu bağlamda üç ana proje katılımcı bir süreçle, mahallelinin büyük desteği ve kolektiflerin iş birliğiyle yapıldı. Atıl kalmış toprak alanın peyzajının düzenlenip bahçeye dönüştürüldüğü bir çalışma, mahallenin sorunlarının anlatıldığı büyük ölçekli bir ‘mural art’ çalışması ve spor alanı tasarımı projeleri uygulandı. Herkes İçin Mimarlık, -trak Mimarlık, Todo Por La Praxis ve Pico Colectivo’nun yer aldığı, bire birde üretim anlayışıyla, dışarıdan herhangi bir iş gücü desteği alınmaksızın, El Risco Gymnasium Projesi gerçekleştirildi. Mahallenin çocuklarının top oynadıkları atıl alanda çocukların ve gençlerin zaman geçirebilecekleri, spor yapabilecekleri, yaşlılarınsa dinlenebilecekleri bir mekân kurgulandı. Tasarım kararları kullanıcılara (mahalleliler) ‘Oturma alanı ister misiniz?’, ‘Burada çocukların vakit geçirmesi sorun oluşturur mu?’, ‘Bitkilendirme yapsak, sulayabilir misiniz?’ vb. sorular yöneltilerek ve her aşamada onlara danışılarak alındı. Tasarım sürecine inşa süresince de devam edildi, proje dokümantasyonları (teknik çizim, model vb.) da aynı şekilde süreç boyunca yenilendi.

YERELLERE ÇÖZÜM

Metal kutu profiller ve az miktarda ahşap malzeme yardımıyla gerçekleştirilen projenin uygulama süreci boyunca katılımcılara metal-ahşap kesimi, taşlama ve lehim teknikleriyle ilgili bilgiler de verildi. Proje alanına ulaşımı sağlayan merdivenler onarıldı ve boyandı. Kolektiflerden gelen katılımcılar dışında çalışmayı fark eden mahalleliler de gönüllü olarak çalışarak projeye katkıda bulundular. Arquitecturas Colectivas X’un gerçekleştirildiği süreç boyunca proje tasarım ve uygulamalarının yanı sıra 60’a yakın kolektif kendi çalışmalarını anlatan sunumlar gerçekleştirdi. Mimarlar, kullanıcılar (mahalleli) ve yerel yönetimlerin iş birliğiyle gerçekleştirilen bu çalışma; ‘alışılagelmiş’, mimarın ve yöneticilerin ofislerinden çıkmayarak verdikleri kararlarla bir kent parçasının (sokağın, meydanın, mahallenin) ve dolayısıyla onun kullanıcılarını şekillendirdikleri bir düzenden tamamen farklı olarak, bir araya gelinerek ‘yerinde, yerelle çözüm’ mantığı güdülerek yürütüldü. Birlikte yapmanın mümkün olduğunu gösteren bu çalışmanın örneklerinin çoğalması dileğiyle…

Yazı: Dilara Kara / Fotoğraf: Bihter Çelik, Dilara Kara, Pico Collectivo

*Bu yazı Marmara Life’ın Ocak-Şubat 2018 sayısında yayımlanmıştır.