Meyvelerin en haşmetlisi olan bal kabağının sırrı hem lezzetinde hem de içerdiği mineraller bakımından şifa kaynağı olmasında yatmaktadır. Her ne kadar Amerika’da Cadılar Bayramı’nın sembolü olsa da yüzyıllardır şifalı besin kaynağı olan bal kabağı Anadolu’nun bazı yörelerinde “cennet yiyeceği” olarak adlandırılmıştır.

Bal kabağının tarihi çok eski zamanlara dayanmaktadır. İlk çekirdeğin M.Ö. 5500 ve 7000 yıllarında Meksika’da bulunduğu ve ana vatanının yeni kıta olduğu söylenir. Ancak Anadolu’da da bal kabağının tarihi çok eskidir. 1800 yıl önce yaşamış olan Bergamalı ünlü hekim Galen’in kitaplarında, bal kabağının şifa veren özelliklerinden bahsettiği birçok kaynakta geçmektedir. Ayrıca Türk hekimi İbn-i Sina da bal kabağının şifa veren özelliklerinden bahsetmiştir. Eski zamanlarda bal kabağının hem içi hem de dışı kullanılmış. Bal kabağının dışı sadece kap kacak diye tanımladığımız eşyaların yapımında kullanılırken, günümüzde dekoratif ürünlerin yapımında da kullanılmaktadır. Bal kabağı, zengin vitaminlere sahip olması ve serin bir ortamda altı ay kadar bozulmadan saklanabilme özelliği sebebiyle, soğutma sisteminin olmadığı dönemlerde en önemli besin kaynaklarından biri olmuştur. Günümüzde bal kabağı denilince akla bol cevizli ve fıstıklı tatlısı gelse de çeşit çeşit yemekleri de yapılmaktadır. Bu yönüyle bal kabağı yeni tatlar ve lezzetler oluşturmak için çok elverişli bir meyvedir. Dünyanın farklı yörelerinde olduğu gibi Anadolu’nun bazı köylerinde kabağın içine pekmez, çam fıstığı, badem, çeşitli kuru meyve ve bal konularak fırında pişirmek suretiyle bal kabağı dolması tatlısı yapılmaktadır. Bal kabağı hem dışı hem de içi kullanılan hiçbir şekilde israf edilmeyen bir meyvedir.

Bal kabağı, ülkemizin birçok yöresinde yaygın olarak üretilmektedir.  Özellikle Sakarya için vazgeçilmez tatlardan birisidir. Sakarya’da yetişen bal kabağı Türkiye’nin en iyi kabaklarından biridir. Bölgemizin toprakları o kadar verimli ki yöremizde yetişemeyecek meyve ve sebze çok çok azdır. Yurt dışında görmüş olduğunuz büyüklük ve verimdeki bal kabaklarından ülkemiz topraklarında da yetiştirilebilir. Şehrimizde yaşayan vatandaşlarımızdan biri, 2014 yılında Amerika’dan tohum getirterek, o bölgelerdeki kadar büyük (450 kg) kabak yetiştirerek bunu ispatlamıştır.

Şimdi Gelelim Bal Kabağının Sağlık Açısından Faydalarına;
Bal kabağı mineral açısından oldukça zengindir. Demir, potasyum, sodyum, fosfor, kalsiyum ve magnezyum içerdiğinden insan sağlığı için önemli bir besin kaynağı olduğu üzerinde durulmaktadır. Bütün bunlar çocuklarda ve yaşlılarda kemik sağlığı bakımından önemlidir. Doktorlar tarafından kış günlerinde bolca tüketilmesi tavsiye edilir. Çünkü kış aylarında güçlü bir enerji kaynağıdır. İnsan sağlığının en büyük koruyucusudur. Özellikle günümüzde sayıları giderek artan kanser hastalarına tavsiye edilmektedir. Alzheimer hastalığına ve erken yaşlanmaya karşı da bire birdir. Şeker hastalarının bile tüketmesi tavsiye edilir. Demir içermesi nedeniyle de kansızlığı önler. Bu gibi faydalarından ötürü bolca tüketilmesi gereken bir besindir.

Bal Kabaklı Baklava

 Malzemeler:
• 12 yaprak baklava yufkası
• 1 su bardağı eritilmiş tereyağı
• 1 kg soyulmuş bal kabağı
• 1 su bardağı çekilmiş ceviz içi
• 2 tatlı kaşığı tarçın
• 1 tatlı kaşığı vanilya
• 1 çay bardağı şeker

Şerbet: 3 su bardağı toz şeker, 3 su bardağı su, yarım limon suyu

Yapılışı: Şeker ve su tencereye alınır. Su kaynamaya başladıktan sonra 5 dakika kaynatılır. Limon suyu eklenir, bir taşım kaynatılır. Bal kabağı rendelenip 2 saat süzgeçte bekletilir. Sonrasında süzülür. Bal kabağı büyük bir kaba alınır. Ceviz, tarçın, vanilya ve 1 çay bardağı şeker ekleyip karıştırılır. 6 yufka aralarına eritilmiş tereyağı sürülerek fırın tepsisine dizilir. En üstteki yufkaya da tereyağı sürülür bal kabaklı harç üzerine yayılır. Kalan 6 yufka da aralarına tereyağı sürülerek harcın üzerine dizilir. Son yufkanın üzerine tereyağı sürülür. Keskin bir bıçakla keserek dilimlenir. Önceden ısıtılmış 180 derece fırında üzeri kızarana kadar pişirilir. Ilık şerbet, ılık baklavanın üzerine gezdirilerek dökülür. Soğumaya bırakılır ve servis yapılır.

Bal Kabağı Böreği

Malzemeler:
• 5 adet yufka
• Yarım kilo bal kabağı
• 1, 5 su bardağı şeker
• 1 su bardağı süt
• 1 çay bardağı sıvı yağ
• 1 su bardağı pudra şekeri (isteğe bağlı)

Yapılışı: Kabaklar rendelenerek, kısık ateşte şeker ile 10 dk. kadar kavrulur. 1 adet yufkanın içine hazırlanan iç harcı konur ve yuvarlanır (tepsi böreği gibi sarılır). Bu işlem diğer 4 yufka için de yapılır. 1 su bardağı süt ile 1 çay bardağı sıvı yağ karıştırılıp böreğin üzerine sürülür. 180 derece fırında 30 dakika pişirilir. Servis yaparken üzerine isteğe bağlı pudra şekeri ilave edilebilir. Tercihe bağlı şerbetleme işlemi de yapılabilir.

NOT:

 Kremalı Bal Kabağı Tatlısı

Malzemeler:

• 2 kg bal kabağı
• 25 adet burçak bisküvi
• 1 çay bardağı ceviz içi
• 2 su bardağı şeker
• 2 çorba kaşığı Antep fıstığı
• 1 paket krem şanti
• 1 su bardağı süt

Yapılışı: Kabakların kabukları soyulup dilimlenir. 2 su bardağı şeker ilave edilerek kabaklar iyice yumuşayıncaya kadar pişirilir. Kabaklar piştikten sonra ezilerek püre haline getirilir. Bisküviler tokmakla ezilip un haline gelince cevizle birlikte kabaklara ilave edilir ve iyice karıştırılır. Büyükçe bir borcam kâse ıslatılır kabak püresi içine doldurulup kaşıkla bastırılır. Düz ve yuvarlak servis tabağına ters çevrilerek çıkartılır. Bir su bardağı süt ile krem şanti çırpılarak koyulaştırılır. Krema sıkacağına doldurulup kabak tatlısının üzerine sıkılır. Dövülmüş Antep fıstığıyla süslenip buzdolabında birkaç saat bekledikten sonra servis yapılır.

Bal Kabağı Çorbası

Malzemeler:

• 300 gr bal kabağı
• 2 çorba kaşığı un
• 1 çay kaşığı müskat
• Ceviz içi
• 1 çay bardağı süt
• 3 yemek kaşığı tereyağı
• 3 yemek kaşığı krema
• ¼ dereotu
• 2 su bardağı et suyu

Yapılışı: Kabuklar soyulur, küp küp doğrandıktan sonra yıkanır. Üzerine yaklaşık bir litre su koyulur ve kaynatılır. Pişirme işlemi gerçekleştikten sonra el mikseri ile püre haline getirilir. Diğer taraftan bir tencere içine tereyağı konup un ilave edilir ve kısık ateşte kavrulur. Üzerine soğuk süt ve soğuk su dökülür ve hızlıca karıştırılır. Daha sonra püre haline getirdiğimiz kabaklar ilave edilir, kaynamaya başlayınca tuz, krema, ceviz içi eklenir. Kısık ateşte kaynatılır. Çorba kâselerinde, dereotu ile süslenip servis edilir.

Bal Kabağı Oyma Sanatı
Oyulan malzeme olarak bal kabağının seçildiği sanat türüne Bal Kabağı Oyma Sanatı denilmektedir. Ülkemizde özellikle bal kabağı festivalleri için bal kabağı oyma sanatı ile yapılan eserler festivallerde sergilenmektedir. Amerika’da Cadılar Bayramı için çeşitli insan ve hayvan figürlerinden, sinemadaki korku simgelerinden zombilere kadar her türlü karakter bal kabaklarına oyulmakta ve sergilenmektedir. Bal kabağı oyma sanatı için kurulmuş stüdyolar bile bulunmaktadır.

Yazan: Şef Nuri Atmaz

*Bu yazı Marmara Life 2019 / Mart-Nisan sayısında yayımlanmıştır.